مفهوم مکانبحث از انتفای حکم مقیّد به مکان معین در غیر آن مکان را مفهوم مکان گویند. ۱ - تعریفمفهوم مکان، از اقسام مفهوم مخالف و به معنای نفی طبیعی حکم از موضوع ، در خارج از مکان معین شده است، در صورتی که در منطوق کلام، آن حکم برای همان موضوع و در مکان معین شده، اثبات شده باشد، ۱.۱ - مثالبرای مثال، اگر کسی به وکیل خود بگوید: «بعه فی مکان کذا»؛ این کالا را در فلان شهر یا کشور بفروش» و او تخلف کرده و آن را در مکان دیگری بفروشد، عقد صحیح نیست. ۲ - قول مرحوم اصفهانیدر کتاب « الفصول فی الاصول » آمده است: «مفهوم الزمان و المکان و هو نفی الحکم عما وقع خارجاً عنهما». به این ترتیب، مفهوم مکان در جایی است که حکم، بر مکان معلق شده باشد، مانند: «تصدق فی المسجد» که اگر مفهوم مخالف داشته باشد، به معنای عدم وجوب تصدق در غیر مسجد است. ۳ - حجیت مفهوم مکاندر مورد حجیت مفهوم مکان دیدگاه‌ها مختلف است؛ برخی همانند « شافعی » و صاحب « البرهان » آن را حجت می‌دانند، ولی علمای شیعه ، حجیت آن را نپذیرفته‌اند. ۳.۱ - قول شهید ثانیدر کتاب « تمهید القواعد » آمده است: «مفهوم الزمان و المکان حجة عند جماعة و مردود عند المحققین». [۴]
اسنوی، عبد الرحیم بن حسن، التمهید فی تخریج الفروع علی الاصول، ص۲۵۹.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «مفهوم مکان». رده‌های این صفحه : مفهوم مخالف
|